KARAHANLILAR

 

KARAHANLILAR

Kuruluş Tarihi: 840.Kurucusu: Bilge Kül Kadir Han

Başkenti: Kaşgar..Dili: Türkçe, Arapça

Karahanlı Devleti, 840 – 1212 yılları arasında Karluk, Çiğil, Yağma ve diğer Türk boylarından oluşan, Orta Asya ve günümüz Doğu Türkistan toprakları üzerinde hüküm sürmüş İslamiyeti topluca kabul eden ilk Türk devleti olarak kabul görür....

840 yılında Uygur Devleti’nin, Kırgızlar tarafından yıkılmasıyla Bilge Kül Kadir han tarafından kurulmuştur. 893 yılında Kaşgar devletin başkenti olmuştur. Bilge Han’dan sonra devleti oğulları, Bazır Arslan Han ve Oğulçak Kadir Han yönetmişlerdir.

Balasagun ve Taraz merkezli iki ana idari bölgeye ayrılan devlette; Bazır Arslan Han, Balasagun’da Büyük Kağan olarak ve Oğulçak Kadir Han Taraz’da Ortak Kağan olarak yönetimi paylaşmışlardır.

920 yılında İslam’ı kabul eden Satuk Buğra Han, 10. yüzyıl sonlarında amcası Oğulçak’ı devirerek devletin yönetimini ele geçirmiştir. 1042 yılında hanedan içindeki kavgalar sonucunda Doğu ve Batı Karahanlı devletleri olarak ikiye bölünmüştür.

Batı Karahanlı Devleti; 1042-1212 yılları arasında batıda Aral gölünden doğuda Çimkent ve Özkent’e kadar uzanmaktaydı.

Devletin başkenti önceleri Özkent idi. Daha sonra Semerkant ve Buhara devletin merkezleri olmuştur. İlk hükümdarları Ahmet Arslan Han idi. 1089 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah bir Karahanlı prensesi ile evlenerek iki devlet arasında akrabalık kurmuş ve böylece Karahanlıları kendisine bağlamıştır. Selçukluların Katavan Savaşı’nda yenilmesiyle Batı Karahanlılar da 1141 de Moğol asıllı Karahitayların hâkimiyetine girmiştir.

Son Karahanlı hükümdarı Osman Han zamanında 1212 yılında Harzemşahlar tarafından istila edilmiştir.

Önemli merkezleri; Balasagun, Talas ve Kaşgar ve ilk hükümdarı Tamgaç Buğra Han olan Doğu Karahanlı Devleti ise 1137 yılında Moğol asıllı Karahitayların hâkimiyetine girmiş, 1211-1218 yıllarında Cengiz han tarafından istila edilmiştir...

Karahanlılar döneminde ilk posta örgütü, ilk medrese, ilk burslu öğrenciler ve Ribat adı verilen kervansaraylar kuruldu. Sınırlarda kurulan ve güvenlik ticaret kervansaraylarına ribat adı verilirdi. Yol güzergahları üzerinde kurulan ve tüccarların konakladığı yerlere kervansaray adı verilirdi...

Karahanlılar Devleti Hükümdarları

1) Bilge Kül Kadir Han (840-880)

2) Oğulcak Han ve Arslan Han (880-920)

3) Abdülkerim Satuk Buğra Han (920 – 958)

4) Baytaş Musa Han (958 – ?)

5) Nasr Bin Ali Han (? – 999) (Halife Müslüman devlet olarak Karahanlıları tanıdı.)

6) I. Ahmed Han (999 – 1017)

7) Mansur Han (1017 – 1024)

8) II. Ahmed Han (1024 – 1031)

9) Yusuf Han (1031 – 1032)

10) Süleyman Arslan Han (1032 – 1041)