UNUTULMAZ BİR DEVLET: GÖKTÜRKLER İKİNCİ GÖKTÜRK İMPARATORLUĞU

UNUTULMAZ BİR DEVLET: GÖKTÜRKLER

İKİNCİ GÖKTÜRK İMPARATORLUĞU

Kutluk Kağan Dönemi (681-692)

Aşina soyundan gelen Kutluk, Çin’e isyan ederek İkinci Göktürk İmparatorluğunun ilk adımlarını attı. Kısa süre içerisinde Ötüken’i başkent ilan ederek kağanlığını örgütledi. Bu sebeple Devleti Toplayan anlamına gelen İl-Teriş ünvanını aldı. Kardeşi Kapagan’ı Şad, akıl hocası Bilge Tonyukuk’u veziri ilan ederek ordu ve siyasetin başına getirdi.

Kutluk (İlteriş) Kağan, yeni Türk devletini kurduktan hemen sonra kısa süre içerisinde Ordu, Siyaset ve Stratejilerini oluşturarak Devletin temel taşları inşa etti. Türk coğrafyasında yaşayan Türk topluluklarının bütünlüğünü ve Türk Birliğini sağladı. Devlet düzenini oturtan İlteriş Kağan, Çine sayısız sefer düzenledi. Bu yoğun seferler ile Çin hanedanlığı üzerinde baskılarını arttırdı. Öyle ki bir seferde 23 Çin şehrini ele geçirip Okyanusa kadar ilerlediği Çin kaynaklarında geçmektedir.

İlteriş Kağan, İkinci Göktürk (Kutluk) İmparatorluğunu kurup 1. Göktürk İmparatorluğu dönemindeki güce tekrar erişerek Türk coğrafyasındaki Türk varlığını yeniden ortaya çıkartmıştır. İlteriş Kağan 691 yılında vefat ettiğinde oğulları Bilge ve Kültigin’in yaşlarının küçük olması nedeniyle yerine kardeşi Kapgan Kağan yönetime geçti.

Kapgan Kağan Dönemi (692 – 716)

692’de tahta geçen Kapgan Kağan, ağabeyi Kutluk gibi devleti her yönden geliştirmiş, güçlendirmiştir. Kutluk(İlteriş) Kağan ile birlikte devleti yönettiği için Kutluk’un devlet yönetimine çok yakın bir yol izledi. İlteriş Kağan’ın Çin’e karşı giriştiği yoğun akınlara devam ederek Çin üzerindeki baskıyı arttırdı. Yaptığı seferler ve akınlarda başarılı olan Kapgan, Devletin gücünü arttırarak hakimiyet alanlarını genişletti.

Kapgan Kağan’ın hükümdarlığı iki yüz yıl süren Göktürk tarihi açısından 24 yıl gibi uzun bir süre tahtta kalmıştır. Faaliyetleri Orhun Yazıtları’nda gayet açık bir şekilde anlatılmıştır. Bu döneme ait bütün tarihi kaynaklarda ortaya çıkan gerçek şudur: Kapgan en çok zafer kazanan, Çin’i en fazla korkutan, o devirde yaşayan bütün Türk topluluklarının hemen hemen tamamını idaresi altına alan, devletini çağının en kudretlisi yapan kağandır.

Fatih anlamına gelen “Kapgan” onun unvanıdır. Ayrıca Tonyukuk’a ait yazıtlarda “Bögü” olarak da zikredilmiştir.

İlteriş Kağan döneminde oluşturulan Türk Birliği, Kapgan Kağan döneminde tam anlamıyla sonuç verdi. Kendi yönetimi altında toplanmak taraftarı olmayan Kırgızlar, Türgişler ve Basmillerin baskı altına alınarak Türk birliğine katılmaları ve itaatlerini sağladı. Birliğe katılmayı reddeden Karluklar ve Oğuzlar’ın üzerine sefer düzenleyerek cezalandırılarakta olsa Türk birliğine katılmaları sağlandı ve Türk Birliğini tam anlamıyla kurmuş oldu.

Kapgan döneminde sağlanan Türk birliği ve Çin üzerine kurulan baskı ve elde edilen başarıların yanında yaptığı Tarım reformları ile yönettiği Türk toplumunun refah seviyesini de yükseltti. Gerçekleştirdiği Tohum ıslahı ve Çin’in kullandığı tarım teknikleri kullanarak tarım alanında büyüyen, Devletiyle, Toplumuyla, Kültürüyle muazzam bir Türk Medeniyeti kurulmasını sağladı.

Kapgan Kağan, 25 yıllık yönetiminde Devletinin hakimiyet alanını genişletti, Türk toplumunun hem ekonomik, hem kültürel alanlarda gelişmesini sağladı. Kapgan Kağan, Dokuz Oğuz boylarından biri olan Bayirku ile yaptığı mücadele neticesinde 716 yılında öldürüldü. Vefatı ile yerine oğlu İnal kağan geçse de, liderlik vasıflarına sahip olmadığı fark edilince taht kavgasına mahal verilmeden tahttan indirildi ve yerine İlteriş’in oğulları Bilge ve Kül Tigin’e devretti.