BİLGE TONYUKUK ABİDESİ – BAIN TSOKTO YAZITLARI
BİLGE TONYUKUK CENAZESİNE KATILAN ÇİN ELÇİSİNİN ÇİZİMLERİ
BU ÇİZİMLERDE GÖKTÜRKLERİN TOTEMİ OLAN KURDU VE MASANIN BİRİNİN ÜSTÜNE ÇIKMIŞ KURT KÖPEĞİNİ DE KURT BAŞLI SANCAKLARI VE CENAZEYE KATILAN BOY BEYLERİNİN SAÇ VE GİYİM KUŞAM DETAYLARINI RESMETMİŞ ELÇİ.
BİLGE TONYUKUK ABİDESİ – BAIN TSOKTO YAZITLARI
Unesco 2020 yılında kutlama programlarına Bilge Tonyukuk Abidesinin Dikilişinin 1300. Yıl Dönümü’nü de dahil etti.
Tonyukuk Abidesi, Köktürkler (Göktürkler-MS 552-744) başta olmak üzere bazı boyların siyasi ve kültürel hayatlarının, dillerinin anlaşılması bakımından oldukça önem arz eden ‘Orhun Abideleri’nden biridir. Diğerleri Bilge Kağan ve Kültigin Anıtlarıdır. Uluslararası literatürdeki adı ‘Bain Tsokto Yazıtları’dır.
8.yy’a tarihlenen Orhun Abideleri, Türk adının, geçtiği ilk Türkçe metindir. Orhun alfabesi de denilen, 38 harfli Göktürk alfabesi ile yazılmışlardır.
Orhun Abidelerinden ilk defa Cüveyni, Tarih-i Cihângûşa adlı eserinde söz etmiştir. 1889 yılında Rus tarihçi Yadrintsev tarafından keşfedilmişler, 1893 yılında Danimarkalı Türkolog ‘Wilhem Thomsen’ tarafından okunmuşlardır.
Abidelerin en eskisi olan Tonyukuk abidesini, büyük Türk devlet adamı ve başkumandanı ve ilk tarihçimiz Bilge Tonyukuk (MS. 646-726) 720-725 yılında (tarih net bilinmiyor) bizzat kendisi diktirmiştir. Tonyukuk, İlteriş Kagan'ın isyanına iştirak etmiş ve o günden 2.Köktürk (Göktürk) Kağanı Bilge Kağan devrine kadar devlet idaresinin başyardımcısı olarak görevde kalmış, Türk tarihi açısından son derece önemli bir şahsiyettir. Fikirleri ve tecrübesi ile Bilge Kağan’ı daima doğru yönde etkilemiş ve Köktürkler’in uzun yıllar varlık göstermesinin önemli sebeplerinden biri olmuştur.
Tonyukuk Abidesi’nde 2.Köktürk Devleti dönemine ait tarihi olaylar bizzat Tonyukuk’un kendisi tarafından anlatılır. Tonyukuk, ilk 47 satırda İlteriş Kağan ile Kapgan Kağan'ın dönemlerinden bahsetmektedir. Daha sonraki satırlarda ise kendisinden bahsederek Köktürk tarihi hakkında önemli bilgiler vermektedir. Yazıtta ayrıca, Türklerin savaş stratejileri, bağımsızlık mücadelesi için verilen savaşlar, Bilge Tonyukuk'un Türk milleti için verdiği mücadelelerden söz edilmektedir.
Tonyukuk Abidesi, Köktürkler (Göktürkler-MS 552-744) başta olmak üzere bazı boyların siyasi ve kültürel hayatlarının, dillerinin anlaşılması bakımından oldukça önem arz eden ‘Orhun Abideleri’nden biridir. Diğerleri Bilge Kağan ve Kültigin Anıtlarıdır. Uluslararası literatürdeki adı ‘Bain Tsokto Yazıtları’dır.
8.yy’a tarihlenen Orhun Abideleri, Türk adının, geçtiği ilk Türkçe metindir. Orhun alfabesi de denilen, 38 harfli Göktürk alfabesi ile yazılmışlardır.
Orhun Abidelerinden ilk defa Cüveyni, Tarih-i Cihângûşa adlı eserinde söz etmiştir. 1889 yılında Rus tarihçi Yadrintsev tarafından keşfedilmişler, 1893 yılında Danimarkalı Türkolog ‘Wilhem Thomsen’ tarafından okunmuşlardır.
Abidelerin en eskisi olan Tonyukuk abidesini, büyük Türk devlet adamı ve başkumandanı ve ilk tarihçimiz Bilge Tonyukuk (MS. 646-726) 720-725 yılında (tarih net bilinmiyor) bizzat kendisi diktirmiştir. Tonyukuk, İlteriş Kagan'ın isyanına iştirak etmiş ve o günden 2.Köktürk (Göktürk) Kağanı Bilge Kağan devrine kadar devlet idaresinin başyardımcısı olarak görevde kalmış, Türk tarihi açısından son derece önemli bir şahsiyettir. Fikirleri ve tecrübesi ile Bilge Kağan’ı daima doğru yönde etkilemiş ve Köktürkler’in uzun yıllar varlık göstermesinin önemli sebeplerinden biri olmuştur.
Tonyukuk Abidesi’nde 2.Köktürk Devleti dönemine ait tarihi olaylar bizzat Tonyukuk’un kendisi tarafından anlatılır. Tonyukuk, ilk 47 satırda İlteriş Kağan ile Kapgan Kağan'ın dönemlerinden bahsetmektedir. Daha sonraki satırlarda ise kendisinden bahsederek Köktürk tarihi hakkında önemli bilgiler vermektedir. Yazıtta ayrıca, Türklerin savaş stratejileri, bağımsızlık mücadelesi için verilen savaşlar, Bilge Tonyukuk'un Türk milleti için verdiği mücadelelerden söz edilmektedir.
Hülya Kalyoncu
Dr.Öğr.Üyesi-asst. prof.
Bilgi Üniversity
Art History, History, Mitology
Dr.Öğr.Üyesi-asst. prof.
Bilgi Üniversity
Art History, History, Mitology
Yorumlar
Yorum Gönder