İskit=Oğuz

İskit=Oğuz
İskit konusu uzmanı Zaur Gasanov’un dediğine göre, İncil’de İskitler ‘aşguz’ adıyla geçer:
Burada Yunanca ve İbranice’deki benzerlik apaçıktır. Her iki durumda da görüyoruz ki, sözün kökünü ‘kuz’ ve ya ‘guz’ oluşturmaktadır. Benzerlik, Herodot’un iskitler ve kimmerlerin yaşadığı olayların anlatımında da görülüyor ve Sümer kaynaklarındaki aşguzay ve gimiray sözleri de, aynı oranda aşguz(işguz) ve İskit (skif-skuz) lerin aynı olduklarını ispatlıyor’.

Çeviri Nodira Güçsav .

OĞUZLAR KİMLERDİR?

“Oğuz, 'boylar / halklar' demektir. Oğuz, 'halk' anlamına gelen erken Türk dilindeki “ug”, eski Türk dilindeki ”ok” sözünden eski Türkçedeki -z çoğul ekiyle türetilmiş olan işlevsiz çoğul bir sözdür. Eski Türkçedeki bu -z çoğul eki, -s ve -ş biçimlerinde de kullanılmıştır. Daha sonra Türk dilinde kullanılmış olan -n, -t ve -z çoğul ekleri bırakılarak yalnızca -r çoğul eki kullanılmaya başlanmıştır.

Orhun ve diğer taş yazıtlarda geçen Oğuz sözü, değişik Türk boylarının oluşturduğu boy birliklerini adlandırmak için kullanılmıştır. Başında her zaman da bir sayı vardır. Üç Oğuz, Dokuz Oğuz, Sekiz Oğuz ya da On Oğuz (On Ok ya da Türgeş) gibi. Bazen de bunlardan yalnızca Oğuz diye söz edilmiştir. Bu açıdan Oğuz bir etnos adı değil, Türk boylarının oluşturduğu birliklerin adlarıdır.

Orhun yazıtlarında, batıda Karadeniz bozkırlarında (bugünkü Ukrayna ve Güney Rusya'da) yaşamış olan Türk boylarının adları geçmez. Yazıtlarda adı geçen Türk boyları Avar, Az, Basmıl, Bayırku, Çik, Ediz, İzgil, Kırgız, Kıtan, Kunı, Kurıkan, Tabgaç, Tangut, Tatabı, Tatar ve Tongra boylarıdır.

Avarların Türük Kağanlığını kuran Türklere yenilip Avrupa'ya göçtükleri, Tabgaçların Çin'i yönettikleri ve Tangutlarla Kıtanların da bağımsız kağanlıklar halinde örgütlenip Oğuz birliklerine katılmadıkları dikkate alınırsa; Üç Oğuz, Dokuz Oğuz, Sekiz Oğuz, On Ok (On Oğuz) gibi birliklerin bu boylar dışındaki boylardan oluşmaları gerekiyor.

Bu boylar Az, Basmıl, Bayırku, Çik, Ediz, İzgil, Kırgız, Kunı, Kurıkan, Tatabı, Tatar ve Tongra boylarıdır. Ancak sözü edilen Oğuz birliklerini, bu boylardan hangilerinin kurdukları belli değildir. Karahınlılar döneminde, merkezi birliğin sağlanması nedeniyle, boy birlikleri ortadan kalkmış ve Orta Asya Türkeri için Oğuz sözü artık kullanılmaz olmuştur.

Karahanlılar döneminde yaşamış olan Kaşgarlı'nın Divan-ı Lugat it-Türk'te sözünü ettiği Oğuzlar, Orta Asya'daki Türk boy birlikleri değildir. Bu Oğuzlar Karadeniz bozkırlarında yaşayan Türk boylarının yalnızca birlik kurmuş olanlarıdır. Yani bu boylar bir birlik oluşturdukları için Oğuz olarak adlandırılmışlardır. Bunlar Yirmi İki Oğuzlardır. Bölgede bundan başka da bir birlik yoktur. Kaşgarlı da zaten bu birlikten ya Oğuzlar ya da Yirmi İkiler diye söz eder.

Kaşgarlı yirmi iki Oğuz boyunu şöyle sıralar: Kınık, Kayıg, Bayundur, İve, Salgur, Afşar, Begtili, Bügdüz, Bayat, Yazgır, Eymür, Karabölük, Alkabölük, İgdir, Üregir, Tatırga, Ula Yundlug, Tüger, Beçenek, Çuvuldur, Çepni ve Çarukluk. Ancak Peçenekler bu birlikten ayrıldığı için onları sık sık Oğuzlardan ayrı bir boy olarak da sıralar.

Kaşgarlı'nın 24 boydan oluştuğunu söylediği Türkmenler, Yirmi İkilerle Kıpçaklar ve Halaçların birliğinden oluşur. Batıdaki Bulgar, Suvar, Başkırt ve Yemek gibi diğer Türk boyları ise Oğuz ya da Türkmen birlikleri içinde değildirler.